Samotna bestia kosmosu - Teleskop James Webb odkrył niepokojące zorze na planecie bez gwiazdy

Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba dokonał przełomowego odkrycia, ujawniając niezwykłą złożoność atmosfery tajemniczego obiektu swobodnie unoszącego się w pustce kosmicznej. SIMP J0136, znany także jako SIMP 0136, znajdujący się zaledwie 20 lat świetlnych od Ziemi, stanowi prawdziwe wyzwanie dla współczesnej astronomii, balansując na granicy między planetą a gwiazdą.

Ten kosmiczny wędrowiec o masie około 13 razy większej niż Jowisz przemierza galaktykę w całkowitej samotności, bez macierzystej gwiazdy. Jego natura stawia przed naukowcami fascynujące pytania: czy to planeta wyrzucona z macierzystego układu przez grawitacyjne zakłócenia, czy może nieudany brązowy karzeł, któremu nie udało się zainicjować reakcji termojądrowych?

Najbardziej zdumiewającą cechą SIMP 0136 jest jego niezwykle szybka rotacja - pełny obrót wokół własnej osi zajmuje mu zaledwie 2,4 godziny. Dla porównania, Jowisz potrzebuje na to około 10 godzin. To sprawia, że SIMP 0136 jest idealnym obiektem do badań - naukowcy mogą obserwować jego pełny cykl rotacji w czasie krótszym niż trzy godziny.

Dzięki potężnym instrumentom podczerwonym teleskopu Webba, takim jak NIRSpec i MIRI, międzynarodowy zespół badaczy pod przewodnictwem Allison McCarthy z Uniwersytetu Bostońskiego zebrał tysiące pomiarów widma podczerwonego podczas dwóch pełnych rotacji obiektu. Wyniki ujawniły atmosferę o nieoczekiwanej złożoności, której nie można wyjaśnić wyłącznie obecnością chmur.

Image

Badania wykazały obecność wielowarstwowych chmur o różnych składach chemicznych. W najgłębszych warstwach atmosfery znajdują się chmury żelaza, które skraplają się i odparowują w miarę obracania się obiektu. Wyżej położone chmury składają się z cząsteczek krzemianów. Co jeszcze bardziej intrygujące, teleskop Webb odkrył jasne “gorące punkty” wysoko w atmosferze, które mogą być związane z aktywnością polarną przypominającą zorze.

Ta aktywność polarna jest szczególnie zagadkowa, ponieważ SIMP 0136 nie ma gwiazdy macierzystej. Naukowcy spekulują, że zorze mogą być spowodowane silnym polem magnetycznym obiektu wchodzącym w interakcję z naładowanymi cząsteczkami w jego atmosferze. Obecność tego typu zjawisk na obiekcie pozbawionym gwiazdy macierzystej podważa dotychczasowe modele atmosferyczne.

Badanie SIMP 0136 ma kluczowe znaczenie dla przyszłych misji badawczych, takich jak Kosmiczny Teleskop Nancy Grace Roman, planowany do wystrzelenia w 2027 roku. Obserwacje te pomagają astronomom udoskonalić techniki badania atmosfer odległych egzoplanet. Jeśli egzoplanety zachowują się podobnie do SIMP 0136, pojedyncze pomiary mogą nie odzwierciedlać pełnego obrazu ich chemicznego składu.

SIMP 0136 stanowi naturalne laboratorium do badania gazowych olbrzymów bez zakłóceń powodowanych światłem gwiazdy macierzystej. Johanna Vos z Trinity College w Dublinie, główna badaczka projektu, podkreśla znaczenie tych odkryć: “Jeśli obserwujemy egzoplanetę i możemy dokonać tylko jednego pomiaru, musimy wziąć pod uwagę, że może on nie być reprezentatywny dla całej planety.”

Samotne wędrówki obiektów takich jak SIMP 0136 zmuszają nas do przemyślenia naszego rozumienia formowania się planet i gwiazd. Pokazują, że kosmos jest znacznie bardziej złożony i dynamiczny, niż dotychczas sądziliśmy. Ten tajemniczy samotnik nie tylko rozszerza naszą wiedzę o układach planetarnych, ale również rzuca światło na wczesną historię naszego własnego Układu Słonecznego. Atmosfera Jowisza mogła kiedyś przypominać ekstremalne wzorce pogodowe obecne na SIMP 0136, oferując wgląd w przeszłość naszej kosmicznej okolicy.

Źródła:
https://science.nasa.gov/missions/webb/nasas-webb-exposes-complex-atmos…
https://www.openaccessgovernment.org/simp-0136-jwst-unveils-the-complex…
https://nasaspacenews.com/2025/03/the-planet-that-roams-alone-webbs-stu…
https://www.energy-reporters.com/news/astronomers-shocked-by-lonely-wor…
https://english.tachyonbeam.com/2025/03/05/simp-0136-a-super-jupiter-fa…