Kosmiczna metamorfoza - nowe oblicze gromady M72 w ultrafiolecie

W świecie teleskopów kosmicznych trwa święto. Kosmiczny Teleskop Hubble'a, wspólne dzieło NASA i Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), świętuje właśnie swoją 35. rocznicę pobytu na orbicie. Z tej okazji naukowcy przygotowali spektakularny prezent dla miłośników astronomii - serię odświeżonych zdjęć ikonicznych obiektów kosmicznych, w tym zaskakujący nowy portret gromady kulistej Messier 72 (M72), który po raz pierwszy zawiera dane zebrane w zakresie promieniowania ultrafioletowego.

Ta starożytna gromada kulista, znajdująca się około 50 000 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Wodnika, ukazuje się nam teraz w całkowicie nowym świetle. Jako gęsty, kulisty zbiór gwiazd ściśle związanych ze sobą grawitacyjnie, M72 jest częścią rodziny ponad 150 podobnych gromad krążących wokół naszej galaktyki - Drogi Mlecznej. To prawdziwe kosmiczne antyki - należą one do najstarszych składników naszej galaktyki, a gwiazdy tworzące M72 powstały ponad 10 miliardów lat temu.

Najnowsze zdjęcie M72 ujawnia oszałamiającą paletę barw gwiezdnych, co stanowi znaczącą zmianę w porównaniu do wcześniejszych fotografii wykonanych jedynie w świetle widzialnym. Włączenie danych ultrafioletowych do obrazu pozwoliło astronomom uzyskać znacznie bardziej szczegółowy widok populacji gwiazd w tej kosmicznej strukturze. Obserwacje w ultrafiolecie wykrywają cieplejsze i bardziej energetyczne źródła światła, ujawniając cechy poszczególnych gwiazd, które wcześniej pozostawały niedostrzegalne.

Na nowym obrazie niebieskie odcienie reprezentują gwiazdy, które pierwotnie miały znaczną masę, a teraz, po wyczerpaniu większości swojego wodorowego paliwa, przeszły w gorętsze, późniejsze etapy swojego życia. Z kolei jasne czerwone obiekty to przeważnie starsze gwiazdy o mniejszej masie, które przekształciły się w czerwone olbrzymy. Te różnice kolorystyczne nie są tylko estetycznym dodatkiem - dla astronomów stanowią one cenne wskazówki dotyczące ewolucji gwiazd oraz historii formowania się gromad kulistych.

Messier 72 została odkryta przez francuskiego astronoma Pierre'a Méchaina, a następnie dodana do słynnego katalogu obiektów głębokiego nieba stworzonego przez Charlesa Messiera. Katalog ten powstał jako przewodnik pomagający astronomom odróżniać stałe obiekty niebieskie od krótkotrwałych komet. Co ciekawe, M72 pozostaje jedną z najodleglejszych gromad uwzględnionych w tym historycznym zestawieniu.

Nowe spojrzenie na M72 to nie tylko celebracja rocznicy Hubble'a, ale również świadectwo nieustającego postępu w dziedzinie astronomicznego obrazowania. Dzięki ponownemu badaniu klasycznych obiektów kosmicznych przy użyciu unowocześnionych instrumentów i metod, naukowcy wciąż dokonują nowych odkryć w dawno zbadanych zakątkach wszechświata. Wielobarwne gwiazdy M72 przypominają nam zarówno o ogromnym wpływie teleskopu Hubble'a na astronomię, jak i o ciągłej ewolucji naszej wiedzy o kosmosie.

Kosmiczny Teleskop Hubble'a został wyniesiony na niską orbitę okołoziemską 24 kwietnia 1990 roku przez prom kosmiczny Discovery. Przez 35 lat swojej misji stał się jednym z najważniejszych instrumentów badawczych w historii astronomii, dostarczając zapierających dech w piersiach obrazów kosmosu i rewolucjonizując nasze rozumienie wszechświata. Hubble wykonał niemal 1,7 miliona obserwacji, studiując około 55 tysięcy obiektów astronomicznych, a dane przez niego zebrane posłużyły do stworzenia ponad 22 tysięcy publikacji naukowych.

Choć w ostatnich latach uwaga świata astronomicznego przenosi się na nowszy Teleskop Kosmiczny Jamesa Webba, Hubble nadal pozostaje niezastąpionym narzędziem do obserwacji kosmosu, szczególnie w świetle widzialnym i ultrafioletowym. Nowy obraz M72, wzbogacony o dane ultrafioletowe, potwierdza, że nawet po 35 latach Hubble wciąż potrafi nas zachwycać i dostarczać cennych informacji naukowych.