NIezwykła atmosferyczna fala przetacza się przez Wenus przynajmniej od kilkudziesięciu lat. Wiemy, że dzieje się tak na pewno od 1983 roku. Atmosferyczne tsunami na Wenus zachowuje się bardzo dziwnie, ponieważ porusza się ze wschodu na zachód z prędkością około 328 kilometrów na godzinę, okrążając planetę w 4,9 dnia.

Fala rozciągnęła się na gigantyczne 7500 kilometrów i znajduje się na średnich szerokościach geograficznych na stosunkowo małej wysokości wynoszącej od 47,5 do 56,5 km. W Układzie Słonecznym nigdy wcześniej nie obserwowano podobnego zjawiska. Gdyby coś takiego wydarzyło się na Ziemi, fala objęłaby całą naszą planetę!

 

Trzeba jednak pamiętać, że planeta Wenus ma gęstą atmosferę, która jest prawie w całości złożona z dwutlenku węgla. Poza tym atmosfera obraca się 60 razy szybciej niż sama planeta, dlatego na powierzchni Wenus zwykle wieją szalone wiatry. Do tej pory ustalono również, że na Wenus padają również deszcze z kwasu siarkowego, a ciśnienie atmosferyczne na jej powierzchni, gdzie temperatura wynosi 471 stopni Celsjusza, jest prawie 100 razy wyższe niż na Ziemi!

 

Podczas badania zdjęć w podczerwieni wykonanych przez japoński orbiter Akatsuki, latający wokół Wenus w latach 2016-2018, naukowcy z Japońskiej Agencji Kosmicznej (JAXA) odkryli anomalię bardzo podobną do fali atmosferycznej i znajdującą się na niezwykłej wysokości.

Oznacza to, że znalazła się ona znacznie głębiej niż jakakolwiek fala atmosferyczna kiedykolwiek widziana na Wenus i pochodząca z warstwy chmur. Analiza wcześniejszych obserwacji wykazała, że ​​anomalia ta jest już dość stara, ale do tej pory pozostawała niezauważona, przynajmniej do 1983 roku.

Stwierdzono, że fala przechodzi przez Wenus z prędkością około 328 kilometrów na godzinę, okrążając planetę w 4,9 ziemskiego dnia, podczas gdy inne chmury potrzebują na to aż 5,7 dnia. Nie jest jasne, co to powoduje. Ustalono jedynie, że ta dziwna atmosferyczna fala w żaden sposób nie wpływa na wiatry południkowe wiejące na Wenus z północy na południe.

 

 

Na początku tego roku astronomowie ogłosili zaskakujące odkrycie. Szybki wybuch radiowy nazwany FRB 121102 nie tylko się powtórzył, co nie zdarzało się poprzednio,ale też rozbłyska w określonym, regularnym cyklu jak kwazar, którym oczywiście nie jest. 

 

Szybkie rozbłyski radiowe - FRB - to potężne źródła promieniowania elektromagnetycznego, które trwają przeważnie zaledwie kilka milisekund. Zdecydowana większość z tych zjawisk występuje jednorazowo i znika, ale niedawno astrofizycy zaczęli odkrywać nowy rodzaj FRB - powtarzające się szybkie rozbłyski radiowe. Mają one kluczowe znaczenie dla zrozumienia tych zjawisk.

 

Pierwszy FRB, którego lokalizację udało się ustalić to właśnie FRB 121102. Gdy koordynaty wskazane przez astrofizyków sprawdzono w znajdującym się na Hawajach, optycznym obserwatorium Gemini, okazało się, że FRB 121102 dociera z ledwo widocznej galaktyki karłowatej o masie około 1 proc. naszej Drogi Mlecznej i znajdującej się 2,5 miliarda lat świetlnych od Ziemi.

Obiekt pozostaje nieaktywny przez około 67 dni. Następnie przez około 90 dni budzi się ponownie, emitując powtarzające się milisekundowe rozbłyski radiowe, po czym zostaje wyciszony, a cały 157-dniowy cykl się powtarza. Jednak szybkie rozbłyski radiowe są dla nas jeszcze zjawiskami niezwykle tajemniczymi i nie było gwarancji, że cykl będzie kontynuowany. Jednak do tego doszło i FRB 121102 zaobserwowano ponownie zgodnie z przewidywaniami.

 

Wskazuje to na to jak ważne jest monitorowanie znanych źródeł wielokrotnych szybkich wybuchów radiowych, w tym dalsze przyglądanie się FRB 121102, co może nam pomóc zrozumieć, co może być przyczyną tego zjawiska. Szybkie rozbłyski radiowe to, jak sama nazwa wskazuje, wybuchy bardzo szybkich fal radiowych, trwających tylko kilka milisekund, które emanują z galaktyk odległych od nas o miliony a nawet miliardy lat świetlnych. Ale w czasie tych milisekund mogą uwolnić tyle energii, ile setki milionów Słońc.

 

Międzynarodowy zespół naukowców po raz pierwszy zmierzył pole magnetyczne korony słonecznej – najbardziej zewnętrznej warstwy atmosfery Słońca. Sukces może przełożyć się na lepsze zrozumienie procesów zachodzących na naszej gwieździe, które wywołują rozbłyski słoneczne.

 

Pole magnetyczne Słońca odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu atmosfery słonecznej i rządzi wieloma aspektami zachowania naszej gwiazdy – decyduje o 11-letnim cyklu słonecznym, erupcjach słonecznych i ogrzewaniu plazmy w koronie słonecznej do milionów stopni Celsjusza.

 

Pole magnetyczne przechodzi przez różne warstwy atmosfery Słońca. Oznacza to, że dla lepszego zrozumienia wzajemnych zależności między plazmą słoneczną a polem magnetycznym, potrzebne są informacje o polu magnetycznym całej atmosfery gwiazdy. Niestety dotychczasowe pomiary słonecznego pola magnetycznego były wykonywane tylko na powierzchni gwiazdy.

Źródło: Yang et al. 2020, Science

Minęło ponad 100 lat od pierwszego pomiaru pola magnetycznego Słońca i ponad 20 lat od powstania techniki, zwanej magnetosejsmologią, która umożliwia obserwacje fal magnetycznych, tzw. fal Alfvena, powstających w koronie słonecznej, choć dotychczas udało się je zarejestrować tylko lokalnie. Jednak dopiero teraz udało się zmierzyć globalny magnetyzm korony słonecznej. Dokonano tego z pomocą instrumentu CoMP (Coronal Multi-channel Polarimeter), który pozwolił utworzyć globalną mapę koronalnego pola magnetycznego na drodze rzeczywistych obserwacji.

 

Uzyskana mapa, w połączeniu z pomiarami pola magnetycznego z powierzchni Słońca, dostarczy nam kluczowych danych na temat sposobu, w jakim pole magnetyczne łączy różne warstwy atmosfery naszej gwiazdy. Osiągnięcie wspomoże również nasze zrozumienie mechanizmów, odpowiedzialnych za erupcje i cykl słoneczny.